Son seçimle birlikte “Kırmızı Taş Sıralaması” yeniden gündemde. Eleştiriler yüksek; fakat sistemin özü, makam sahibi oyunculara görev karşılığı (maaş/seçilme ödülü) verilen taşlarla rekabeti düzenlemek. Kısacası: aktiflik ve sorumluluk ödüllenirken, seçimler yalnızca ham oy gücüne değil organizasyon kapasitesine de bakıyor.
Eski partilerin taş stoğunun yüksek olma ihtimali doğru olabilir. Ancak stok harcanınca biter. Son seçimde “stoktan basıp zar zor kazanan”ların, bir sonraki turda aynı itkiyi yaratamayacağı da bir gerçek. Bu, kendi kendini frenleyen bir mekanizma.
2) “Şeffaflık yok; kimde kaç taş var bilinmiyor.”
Tam sayıları açıklamak oyunu manipüle edebilir. Yine de şeffaflık bantları (düşük/orta/yüksek) yayımlanarak bilgi asimetrisi görece azaltılabilir.
3) “Yeni partiler oyunu kazanamaz.”
Kazanır. Kırmızı Taş oyun sonu düğmesi değil; ham oy + organizasyon + akıllı ittifak üçlüsünü ödüllendirir. Yeni partiler aktif kadro kurdukça taş akışı başlar; birkaç turda fark kapanır.
Özet: Taş, sonucu “satın almaz”; aktiflik ve sorumluluğu sandık matematiğine ölçülü biçimde taşır.
Kırmızı Taş Nedir, Neyi Amaçlar?
- Kaynak: Makam sahiplerine görev karşılığı verilir (maaş/seçilme ödülü).
- Amaç: Ham oy dengesizliklerini denge katsayısı ile yumuşatmak; aktif yönetim gösteren kadrolara sınırlı itki sağlamak.
- Sonuç: “Sadık ve çalışan kadro” ile “sessiz büyük oy” arasındaki farkı yarışa çevirir.
Eleştiriler ve Net Yanıtlar
1) “Paralı seçim gibi; eski partiler avantajlı.”Eski partilerin taş stoğunun yüksek olma ihtimali doğru olabilir. Ancak stok harcanınca biter. Son seçimde “stoktan basıp zar zor kazanan”ların, bir sonraki turda aynı itkiyi yaratamayacağı da bir gerçek. Bu, kendi kendini frenleyen bir mekanizma.
2) “Şeffaflık yok; kimde kaç taş var bilinmiyor.”
Tam sayıları açıklamak oyunu manipüle edebilir. Yine de şeffaflık bantları (düşük/orta/yüksek) yayımlanarak bilgi asimetrisi görece azaltılabilir.
3) “Yeni partiler oyunu kazanamaz.”
Kazanır. Kırmızı Taş oyun sonu düğmesi değil; ham oy + organizasyon + akıllı ittifak üçlüsünü ödüllendirir. Yeni partiler aktif kadro kurdukça taş akışı başlar; birkaç turda fark kapanır.
Neden Savunuyoruz?
- Aktif yönetime ödül: Makam alıp sorumluluk taşıyanların katkısı görünür kılınır.
- Şokları yumuşatma: Ani ham oy dalgaları, sınırlı ve ölçülü bir katsayıyla dengelenir.
- Stratejiyi teşvik: “Program + örgütlenme + disiplin” üçlüsü, salt popülerliğin önüne geçer.
Riskler ve Düzenleme Önerileri (Sistemi Güçlendiren)
- Şeffaflık Bantları: Parti bazında “düşük/orta/yüksek” stok seviyesi (tam sayı açıklamadan).
- Seçim Bazlı Tavan: Tek seçimde harcanabilecek Kırmızı Taş’a üst limit (patlama önler, sürdürülebilirlik sağlar).
- Amortisman: Uzun süre kullanılmayan taşın zamanla erimesi, sonsuz birikimi önler.
- Raporlama: Seçim sonrası “Kırmızı Taş Etki Raporu” (hangi sırayı kaç puan oynattı) — geriye dönük şeffaflık.
Gerçekçilik Testi: “Stokla Kazanmak” Sonsuz Değil
Şu an stoktan kırmızı taş harcayıp seçimi zorlayanlar, stoğu eritiyorsa bir sonraki turda aynı kaldıraç mümkün olmayacak. Bu, sistemin doğal frenidir. Yarın da kazanmak isteyen, örgütlenme ve kadroya yatırım yapmak zorunda.
Son Söz
Kırmızı Taş, mükemmel değil; ama rekabeti düzenleyici ve emeği ödüllendirici bir iskelet. Eleştirileri ciddiye alıp şeffaflık bantları + tavan + amortisman gibi ayarlarla güçlendirildiğinde, oyun daha adil ve daha stratejik bir seviyeye çıkar.Özet: Taş, sonucu “satın almaz”; aktiflik ve sorumluluğu sandık matematiğine ölçülü biçimde taşır.